- Në njësinë e kaluar mësimore treguam që atomet janë të ndërtuar nga bërthama dhe mbështjellësi I atomit.
- Në mbështjellës të atomit gjenden elektronet të vendosura nëpër shtresa elektronike, në të cilat posedojnë energji konstante ose të pandryshueshme. Ndryshimi energjetik I atomeve bëhet vetëm në rastet e kalimit të elektroneve nga një shtresë elektronike ose nivel energjetik në shtresën tjetër. Për të kuptuar më mirë mënyrën e vendosjes së elektroneve nëpër shtresa elektronike, përdoren katër numra konstantë, që quhet NUMRA KUANTIKË, dhe janë:
- Numri kuantik kryesor ose parësor që shënohet me ( m )
- Numri kuantik sekondar ose dytësor që shënohet me ( l )
- Numri kuantik magnetik që shënohet me ( mg )
- Numri kuantik i spinit që shënohet me ( ms )
- Numri kuantik kryesor ( m ) paraqet numrin e shtresave elektronike ose niveleve energjetike të elektroneve në atom. Gjithsej në atom ekzistojnë 7 shtresa elektronike, të cilat shënohen me shkronja të mëdha të shtypit:
m = 1 2 3 4 5 6 7
K L M N O P Q
Numri maksimal I elektroneve që mund të vendosen në një shtresë elektronike, përcaktohet me ekuacionin:
N e° = 2 ● m²
m=1 K N e° = 2 ● m² = 2 ● 1² = 2 Elektrone
m=2 L N e° = 2 ● m² = 2 ● 2² = 8 Elektrone
m=3 M N e° = 2 ● m² = 2 ● 3² = 18 Elektrone
-
Numri kuantik sekondar ( l ) paraqet numrin e nën’nivelve energjetike, ose formën e orbitales atomike.
-
Me orbitale atomike nënkuptojmë hapësirën rreth bërthamës, në të cilën probabiliteti ose gjasae gjetjes së elektroneve është maksimale, respektivisht hapësira në të cilën elektronet kalojnë mbi 95% të kohës.
Vlerat e Numrit kuantik sekondar përcaktohen nga Numri kuantik kryesor dhe gjenden nga l=0, 1, 2… (m-1)
Për numrin kuantik sekondar l=0, orbitalja atomike shënohet me “ s “
Për numrin kuantik sekondar l=1, orbitalja atomike shënohet me “ p “
Për numrin kuantik sekondar l=2, orbitalja atomike shënohet me “ d “
Për numrin kuantik sekondar l=3, orbitalja atomike shënohet me “ f “ m=1K -> l = 0s ; m=2L -> l = 0s, l = 1 p ; m=3M -> l = 0 s, l = 1p, l = 2d
Numri kuantik magnetik ( ml ) paraqet numrin e nën’nën’niveleve energjetike, ose orientimin në hapësirë të orbitaleve atomike.
Vlerat e numrit kuantik magnetik përcaktohen nga Numri kuantik sekondar dhe shtrihen nga ml = –l, 0, +l ; kurse numri I vlerave të Numrit kuantik magnetik përcaktohet me ekuacionin ml = 2 ● l +1
l = 0s -> ml=2 ● l +1 = 2 ● 0 +1 = 1 -> l=0
l = 1p -> ml=2 ● l +1 = 2 ● 1 +1 = 3 -> l=-1; l=0; l=1
l = 2d -> ml=2 ● l +1 = 2 ● 2 +1 = 5 -> l=-2; l=-1; l=0; l=1; l=2
l = 3f -> ml=2 ● l +1 = 2 ● 3 +1 = 7 -> l=-3; l=-2; l=-1; l=0; l=1; l=2; l=3
Numri kuantik I spinit (ms) paraqet rrotullimin e elektronit rreth boshtit të vet dhe posedon dy vlera: 1/2 dhe – 1/2 për çdo vlerë të numrit kuantik magnetik.
Në bazë të katër numrave kuantikë, përfundojmë që numri maksimal I elektroneve që vendosen nëpër orbitalet e veçanta atomike është:
-Në orbitalen “ s “ vendosen më së shumti 2 elektrone
-Në orbitalen “ p “ vendosen më së shumti 6 elektrone
-Në orbitalen “ d “ vendosen më së shumti 10 elektrone
-Në orbitalen “ f “ vendosen më së shumti 14 elektrone